ABIS Infor - 2016-02

Free & Open-Source Software

Peter Vanroose (ABIS) - 18 februari 2016

Samenvatting

Open-source software is meer en meer in opmars, als volwaardig en dikwijls zelfs superieur alternatief voor soms (te) dure commerciële oplossingen. Er bestaan echter enkel misverstanden over wat nu precies "vrije" en/of "open" software is. Een korte schets dus!

Vrije software en broncode

De term "vrije en/of open software" verwijst naar twee verschillende uitgangspunten. Het gaat enerzijds over software die door de oorspronkelijke auteur "vrij" ter beschikking gesteld wordt aan anderen, om ermee te doen wat ze willen, i.h.b. aanpassen, uitbreiden, en in andere software inbouwen. Anderzijds slaat "open" op het beschikbaar zijn van de broncode, zodat iemand die dit wil,de implementatie kan nakijken om zich ervan te vergewissen dat er geen ongewenste functionaliteit in zit.

Beide aspecten zijn in de praktijk meestal gekoppeld: als je de implementatie van vrije software wil aanpassen, heb je de broncode natuurlijk nodig, dus "vrij" is maar werkbaar indien ook "open". Anderzijds is het natuurlijk mogelijk dat broncode beschikbaar is, maar niet vrij te gebruiken.

Er bestaan meerdere varianten van licentievoorwaarden waaronder "Free and Open Source Software (FOSS)" ter beschikking gesteld wordt, gaande van "gratis en vrij aan te passen" over "centraal onderhouden door een grote groep vrijwilligers" tot "enkel te gebruiken voor niet-commerciële toepassingen".

Opvallend veel hedendaagse kwalitatief hoogstaande software is FOSS. Dikwijls is "open source" inderdaad een garantie voor kwaliteit, omdat meerdere bouwers en gebruikers de implementatiedetails hebben kunnen bekijken en eventueel ook kunnen corrigeren, zodat bugs of onvolkomenheden sneller en correcter opgelost worden.

Een korte historiek ...

Tot begin de 70er jaren konden computerproducenten hun winst vooral halen uit de hardware-verkoop, en werd de software meestal (gratis) meegeleverd. De opkomst van commerciële software begon pas na die tijd: men begon software in binaire vorm (reeds gecompileerd, en dus closed source, zonder de broncode) te verkopen, met bovendien steeds meer ingebouwde beveiliging tegen illegaal kopiëren.

Een reactie tegen deze tendens kwam er al begin de 80er jaren, toen Richard Stallman het GNU-project startte. Dit zou later uitmonden in Linux, het eerste Free Open Source besturingssysteem. (UNIX was al Open Source maar niet Free.) Het belangrijkste GNU-product in die beginjaren was (en is eigenlijk nog steeds) GCC, de GNU C compiler, omdat het toelaat de (open) broncode te compileren op een grote verscheidenheid aan hardware-varianten.

Recente evoluties

Het mag duidelijk zijn dat FOSS niet betekent dat er geen software-licenties meer zouden zijn: de meeste FOSS wordt verdeeld onder de GNU General Public License (GPL), en ondertussen zijn ook nog er verschillende andere licentie-varianten die het toegelaten gebruik regelen, in verschillende mate van "vrijheid". Denk in die context o.a. aan de gratis versies van de RDBMS-systemen Oracle, DB2 en SQL Server (die, voor alle duidelijkheid, helemaal geen FOSS zijn).

"Free" heeft trouwens niet (noodzakelijk) iets met "gratis" te maken. FOSS is eerder een (software)politiek statement. IBM, Microsoft en andere grote software-producenten zijn ondertussen (aarzelend) meegestapt in het FOSS-verhaal: denk maar aan Microsoft's bijdragen aan "Open Database Connectivity" (ODBC) en de "Office Open XML Standard" (OOXML, beter bekend als docx en xlsx), aan Oracle's overname van Java, OpenOffice en MySQL, en aan IBM's "promotie" van b.v. Linux, Eclipse en Hadoop, alle drie FOSS.

Enkele van de nieuwere grote spelers op het informatica-podium zijn trouwens groot geworden met of zelfs dankzij FOSS: Google, Amazon, Facebook, Samsung, ... Enkele non-profit-organisaties promoten actief FOSS. De bekendsten zijn FSF, de Free Software Foundation, en de Apache Software Foundation, o.a. bekend van z'n webserver, maar ondertussen een koepelorganisatie voor o.a. Hadoop, OpenOffice, Maven, Struts, Tomcat, Subversion, SpamAssassin, ...

Andere voorbeelden van bekende FOSS zijn: Mozilla Firefox, VLC Media Player, MySQL en Linux.

FOSDEM

Op initiatief van de Belg Raphael Bauduin werd in 2001 het jaarlijks evenement "Free and Open Source Developers of Europe Meeting" (FOSDEM) in het leven geroepen. Dit jaar ging FOSDEM voor de 16de keer door tijdens het laatste weekend van januari, en zoals steeds ook nu weer op de campus van de ULB in Brussel.

FOSDEM_logo.gif

Doel van FOSDEM: een ontmoetingsplaats zijn voor (voornamelijk) software-ontwikkelaars, door middel van lezingen, discussies, (boeken)stands, prototypes, zgn. "Dev Rooms", en de mogelijkheid tot het uitwisselen van ideeën. Er komen elk jaar een 4000-tal deelnemers van over heel Europa, met (naast veel Belgen) een opvallend grote groep Nederlanders, Duitsers en Spanjaarden.

FOSDEM is verrassend genoeg volledig gratis voor de deelnemers; de noodzakelijke financiële middelen worden geschonken door enkele milde deelnemers, en door een paar "open source" bedrijven zoals Red Hat & Google. Voor de praktische organisatie en het opruimwerk wordt beroep gedaan op een grote groep (voornamelijk jeugdige) vrijwilligers.

De meeste lezingen zijn nogal technisch van aard, maar daarom niet minder interessant natuurlijk. Enkele minder technische hoogtepunten dit jaar waren o.a. de volgende lezingen:

  • plenaire lezing door Blake Girardot over het gebruik van open-source mapping tools voor o.a. hulpverlening na de aardbeving in Nepal van vorig jaar.
  • een pleidooi door Juan Julián Merelo voor "meer oog voor mooie, effectieve, praktisch bruikbare (perl) programma's en minder voor enkel syntaxis; meer use-case gebaseerd; en met ingebouwde testing" bij informatica-onderricht.
  • Bernard Tyers over "hoe draag ik bij aan open-source?"
  • Een goed overzicht van het virtualisatie-platform "Docker" door Bruno Cornec.

Het aantal "Developer Rooms" neemt elk jaar toe; nieuwkomers dit jaar waren o.a.: Big Data; Free Java; Geospatial; Open Game Development; en Open Source Design.

Besluit

Het mag duidelijk zijn: Free and Open Source Software is een blijver, meer nog, is de toekomst voor het informatica-landschap van het komende decennium. Grote bedrijven zijn stilaan hun achterstand aan het inlopen wat FOSS betreft. De bijdrage van FOSS in het pakket van software dat we moeten kunnen gebruiken, zal de komende jaren dus alleen maar toenemen. Tijd om er u in te verdiepen, mocht dat nog niet gebeurd zijn!

Bekijk zeker ook ons aanbod aan cursussen rond Open Source Software, in het bijzonder Java, Perl, MySQL & MariaDB, JavaScript, en Big Data. En vergeet zeker ook onze UNIX-cursussen niet!

Referenties:

  1. https://projects.apache.org/
  2. https://fosdem.org/
  3. https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrije_software_en_opensourcesoftware